Viiddes bálkádiehtoalmmuhus – skovvi ja deavdinráva (6104)

Viiddes bálkádiehtoalmmuhus (TULOR 6104) heive measta buot bálkámáksindiliide.

Jos sihke máksis ja boađuoažžus lea suopmelaš dovddaldat, sáhtát geavahit maid oanehut bálkádiehtoalmmuhusa (6101).

Atte dárbbu mielde maid bargoaddi sierralmmuhusa (6103).

Oahpásmuva maid eará sámegielat rávvagiidda:

Deavdinráva – Dieđut riikkaidgaskasaš bargamis (6105)

Deavdinráva – Láigobargi álggahanalmmuhus (6106)

Báberskoviid áigemearit

• Bálkádiehtoalmmuhus: báberalmmuhusa áigemearri lea 8 beaivvi máksinbeaivvis.
• Bargoaddi sierraalmmuhus: báberalmmuhusa áigemearri lea máksinbeaivvi čuovvovaš kaleandarmánotbaji 8. beaivi.
• Priváhtaolbmot nappo dállodoalut sáhttet addit guktuid almmuhusaid seamma áigetávvalis nappo maŋimustá bálkámáksinbeaivvi čuovvovaš mánotbaji 8. beaivve.
• Jos dállodoalus lea fásta bargoaddi, bálkádiehtoalmmuhusa áigemearri 8 beaivvi máksinbeaivvis.

Jos mearrebeaivi lea lávvardat, sotnabeaivi dahje eará bassebeaivi, sáhtát almmuhit dieđuid čuovvovaš árgabeaivve. Báberskovit galget joavdat boahtoregistarii maŋimustá mearrebeaivve.

Viečča skovi

Vállje skovi máksinbeaivvi mielde. Ovdamearkka dihte jus máksinbeaivi lea jagi 2024 áigge, geavat jagi 2024 skovi. Jos vuiget ovdal dahkkon almmuhusa, geavat gažaldatvuloš jagi skovi.

Máhca suomagielat rávvagii ja viečča skovi: Viiddes bálkádiehtoalmmuhus / Laaja palkkatietoilmoitus (6104).

Molsumin suomagielat siiddu giela fidnet skovi ja deavdinrávvaga suoma-, ruoŧa- dahje eaŋgalsgillii.

Deavdinráva – viiddes bálkádiehtoalmmuhus

Deavdde skovi fuolalaččat. Jos almmuhus lea devdojuvvon boastut dahje dieđut váilot, almmuhus hilgojuvvo. Hilgojuvvon almmuhus ii vurkejuvvo boahtoregistarii.

Deavdde skovvái čuovvovaš dieđuid

• Almmuhusa dovddaldatdieđut
• 1. Máksi dieđut
• 2. Ovddasteaddji dieđut
• 3. Boađuoažžu dieđut (vuođđodieđut ja oadjudandieđut)
• 4. Boađuoažžui máksojuvvon mávssut
  • 4A Máksojuvvon mávssut boahtošlájaid mielde ja geahpádus earit
  • 4B Lassedieđut lunddolaš ovdduin ja goluid buhtadusain
  • 4C Lassedieđut mávssuin, maid oadjudeami diehtu lea spiehkkaseaddji
  • 4D Ruovttoluottabearran dieđut
• 5. Beaivi ja vuolláičálus

Almmuhusa dovddaldatdieđut

Deavdde skovi juohke siiddu badjeoassái almmuhusa dovddaldatdieđuid. Dovddaldatdieđut galget leat ovttaláganat buot skovi siidduin. Dovddaldatdieđut leat:

• doaibmabiju tiipa
• bálkámáksinbadji
• máksinbeaivi
• mávssu máksi almmuhančujuhus.

Doaibmabiju tiipa

Ceahkas, leago gažaldagas ođđa almmuhus, buhttedeaddji almmuhus vai almmuhusa fámuhuhttin. Sáhtát válljet dušše ovtta doaibmabiju tiippa. Diehtu lea bákkolaš.

Ođđa almmuhus lea gažaldagas dalle, go attát bálkámáksimis almmuhusa vuosttas geardde. Jos almmuhus hilgojuvvo ja gárttat addit dieđuid ođđasis, gažaldagas lea maid ođđa almmuhus.

Buhttedeaddji almmuhus addojuvvo, go ovddit almmuhusa galgá vuiget. Buhttedeaddji almmuhusas galgá addit buot dieđuid ođđasis, nappo ođđa ja rievdan dieđuid lassin galgá addit maid ovddit almmuhusas leamašan rivttes dieđuid. Buhttedeaddji almmuhusas galgá addit ovddit almmuhusa almmuhančujuhusa.

Almmuhusa fámuhuhttin válljejuvvo, go ovddit addojuvvon almmuhus fámuhuhtto ollásit. Fámuhuhttima oktavuođas reahkká, ahte almmuha doaibmabiju tiippa lassin mávssu máksi dovddaldaga ja ovddit almmuhusa almmuhančujuhusa, man vuođul fámuhuhttin čujuha rivttes almmuhussii. Almmuhusa gánneha fámuhuhttit easka dalle, go ođđa almmuhus lea addojuvvon.

Vaikko dieđuid vuigen boahtoregistaris dahkkojuvvo dábálaččat buhttejeaddji almmuhusain, leat dihto dáhpáhusat, main dieđuid ii sáhte vuiget buhttedeaddji almmuhusain. Dan sadjái ovdal addojuvvon almmuhusa galgá fámuhuhttit ja dan maŋŋá galgá addit ođđa almmuhusa rivttes dieđuiguin. Dákkáraš dáhpáhusat leat ovdamearkka dihte:

• máksinbeaivvi vuigen
• bálkámáksinbaji vuigen
• mávssu máksi ja boađuoažžu áššehasdovddaldagaid vuigen
• boađuoažžu tiippa Valáštalli dahje Servoša njulgen
• mávssu máksi tiippa Gaskaboddosaš bargoaddi njulgen
• mávssu máksi tiippa Gaskaboddosaš bargoaddi (ii Bargi bargoealáhatláhka, TyEL-oadjosoahpamuš) vuigen
• sadjásašmáksidiliin almmuhuvvon aitosaš bargoaddi áššehasdovddaldagaid vuigen
• Doibmen sadjásašmáksin -dieđu vuigen
• boađuoažžu riegádanáiggi vuigen
• ealáhatortnetnummira vuigen
• bargobárteoadjofitnodatsearvi dovddaldaga dahje oadjonummira vuigen
• oadjudandieđuid vuigemat:
  • Ii leat oadjudangeatnegasvuođa -dieđuid máhccevaš rievdadusat.
  • Ii gula Suoma sosiáladorvvu heivehanbiirii -dieđuid máhccevaš rievdadusat.

Maŋimužžan máinnašuvvon oadjudandieđuid vuigen guoská dili, mas boađuoažžu sisaboahtu lea álgoálggus almmuhuvvon sosiálaoadjomávssuid vuollásažžan ja maŋŋá fuomášuvvo, ahte boađuoažžui máksojuvvon sisaboađu oasil ii livččiige lean oadjudangeatnegasvuohta, (dahje nuppe gežiid). Dán dáhpáhusas álgoalmmuhusa galgá fámuhuhttit ja dán maŋŋá galgá addit ođđa almmuhusa, mas leat rivttes oadjudandieđut. Ovddabealde čilgejuvvon vuogi mielde galgá doibmet, vai dieđu fidne sirdit maid boastto almmuhandieđu ožžon sosiálaoadjudeaddjiide riekta.

Bálkámáksinbadji

Almmut bálkámáksinbaji álgo- ja loahppabeaivvi. Almmut álgo- ja loahppabeaivve hámis bbmmjjjj, ovdamearkka dihte 01052022–31052022. Bálkámáksinbadji lea áigodat, mas bálká máksojuvvo. Bargogaskavuođa nogadettiin, nohká maid bálkámáksinbadji. Diehtu lea bákkolaš.

Fuomáš, ahte bálkámáksinbajiin ii dárkkuhuvvo bálkká dienasbadji. Bálkká dienasbadji sáhttá leat eará go bálkámáksinbadji.

Jos lea gažaldat eará mávssus go bálkkás (ovdamearkka dihte bargobuhtadus dahje čoahkkinbálká, mii ii máksojuvvo bargogaskavuođas), bálkámáksinbadjin almmuhuvvo áigegaska, mas máksu máksojuvvo.

Máksinbeaivi

Almmut bálkámáksinbeaivvi hámis bbmmjjjj. Ovdamearkka dihte jos bálká máksojuvvo 15.5.2022, almmut máksinbeaivvi hámis 15052022. Diehtu lea bákkolaš.

Mávssu máksi almmuhančujuhus

Mávssu máksi almmuhančujuhus spesifisere máksi addin bálkádiehtoalmmuhusaid. Jos hábmet čujuhusa ieš, dat galgá leat earálágan juohkehaš ođđa almmuhusas. Dán čuoggá sáhttá guođđit maid guorusin, dalle boahtoregisttar hábme máksi almmuhančujuhusa du beales. Dalle almmuhančujuhus sáddejuvvo reiven dan čujuhussii, mii máksái lea merkejuvvon álbmot- dahje fitnodatdiehtovuogádahkii.

Jos attát ođđa almmuhusa iige máksis leat dovddaldat, ale atte almmuhančujuhusa muhto guođe čuoggá álo guorusin.

Almmuhančujuhus lea dehalaš, dasgo seamma almmuhančujuhusa galgá geavahit dalle, jos almmuhusas leat leamaš feaillat ja dan galgá vuiget. Almmá almmuhančujuhusa haga buhttedeaddji dahje fámuhuhtti almmuhusa ii boahtoregistaris sáhte čujuhit dan almmuhussii, maid háliida vuiget. Dan dihte mávssu máksi almmuhančujuhus lea bákkolaš diehtu, jos vuiget ovddit almmuhusa dahje fámuhuhtát dan.

Almmuhančujuhus sáhttá leat eanemustá 40 mearkka guhkkosaš. Dat sáhttá sisttisdoallat sihke bustávaid ja nummiriid muhto ii gaskamearkkaid. Dohkálaš mearkkat leat nummirat 0–9, bustávat a–z ja A–Z sihke sierramearkkat”_” ja ”-”. Fuomáš, ahte bustávat å, ä ja ö eai leat dohkálaš mearkkat.

Ášši, maid almmuhus guoská

Almmut vuosttas siiddu badjeoasis maid ášši, masa almmuhus guoská (bálkádieđut, vuođuhis ovdu dahje ruovttoluottabearran). Sáhtát válljet dušše ovtta molssaeavttu. Jos almmuhanláhkai lea seamma boađuoažžui ovdamearkka dihte sihke bálkádieđuid ja vuođuhis ovddu guoski dieđut, atte dáin guokte sierra bálkádiehtoalmmuhusa. Diehtu lea bákkolaš.

1. Máksi

Máksi vuođđodieđut

Almmut bálkká dahje eará mávssu máksi suopmelaš FS-doavddaldaga dahje persovdnadovddaldaga. Jos suopmelaš dovddaldagat eai leat, almmut fitnodaga nama dahje olbmo nama ja riegádanáiggi sihke dovddaldaga ja dovddaldaga tiippa. Ale čále diehtogieddái dovddaldaga lassin eará dieđuid. Almmut maid olgoriikka dovddaldaga guovtti bustáva riikakoda. Dieđut leat bákkolaččat.

Ovdamearkkat riikakodain: Suopma = FI, Ruoŧŧa = SE, Norga = NO, Estteeana = EE, Ruošša = RU. Dábálamosit geavahuvvon riikakodat gávdnojit tabeallas dán rávvaga loahpas. Jos riikakoda ii gávdno tabeallas, almmut riikka nama.

Jos máksis ii leat dovddaldat, ceahkas čuoggá Máksis ii leat dovddaldat/Maksajalla ei ole tunnistetta ja almmut fitnodaga nama dahje olbmo nama ja riegádanáiggi sihke čujuhusa.

Jos mávssu máksi lea dállodoallu dahje dállodoaluid bargoaddigázzi dahje gaskaboddosaš bargoaddi dahje olgoriikkalaš bargoaddi, riikkaidgaskasaš sierraorganisašuvdna dahje olgoriikkalaš konsearnafitnodatsearvi, almmut dieđu ceahkasteamen gažaldatvuloš čuoggá. Jos máŋga čuoggá gustojit máksái, ceahkas juohke čuoggá.

Dállodoallu lea ovttaskas olmmoš dahje jápminbeassi, mii lea bálkáhan ovdamearkka dihte čorgejeaddji iežas persovnnalaš dállodollui.

Dállodoaluid bargoaddigázzi lea ovttadat, masa gullet máŋga dállodoalu gázzi, mat leat ovttain bargosoahpamušain bálkáhan bargi, ovdamearkka dihte čorgejeaddji dahje mánáiddikšu. Dállodoallogázzái gullevaš dállodoalut doibmejit oktasašvásttolaččat bálkáhuvvon bargi bargoaddin. Dállodoallogáccis okta olmmoš dikšu iežas persovdnadovddaldagain bálkká máksima boađuoažžui ja dieđuid almmuheami boahtoregistarii. Jos almmuhat dieđuid dállodoallogácci beales, ceahkas guktuid čuoggáid: Dállodoallu ja Dállodoaluid bargoaddigázzi /Kotitalous ja Kotitalouksien työnantajarinki.

Sáhtát almmuhit dieđu "Dállodoaluid bargoaddigázzi/Kotitalouksien työnantajarinki" jagis 2021 rájes.

Olgoriikkalaš bargoaddin dollojuvvo fitnodat, mii ii leat vuođđuduvvon Suoma láhkaaddima mielde dahje man registrerejuvvon ruovttubáiki lea eará sajis go Suomas, dahje bargoaddin doaibmi olmmoš, gii ii ása Suomas.

Jos olgoriikkalaš bargoaddis lea Suomas fásta doaibmabáiki, diehtu ii almmuhuvvo. Vaikko mávssu máksi livččii merkejuvvon jeavddalaš bálkkáid máksi bargoaddin Vearrohálddahusa bargoaddiregistarii, galgá almmuhit dieđu Olgoriikkalaš bargoaddi, jos fásta doaibmabáiki ii leat.

Riikkaidgaskasaš sierraorganisašuvdna lea mávssu máksi, man máksin bálkáboahtu ii vearuhuvvo Suomas muhtun riikkaidgaskasaš sierraorganisašuvnna guoski soahpamuša vuođul. Bálká sáhttá goittotge leat muhtun oadjomávssuid vuollásaš. Dákkár sierraorganisašuvnnat leat ovdamearkka dihte Kemikálavirgebáiki ECHA, Nuortameara suodjalankomišuvdna HELCOM, Wider-instituhtta ja Riikkaidgaskasaš sirdolašorganisašuvdna IOM.

Olgoriikkalaš konsearnafitnodatsearvvi lea konsernii gullevaš fitnodatsearvi, mii lea vuođđuduvvon eará sajis go Suomas. Ceahkas čuoggá, jos suopmelaš fitnodat lea vuolggahan bargi olgoriikkaide bargui olgoriikkalaš konsearnafitnodatsearvvi bálvalussii ja olgoriikkalaš konsearnafitnodatsearvi máksá bargi bálkká. Dalle suopmelaš vuolggaheaddji fitnodat galgá addit almmuhusa bargi bálkkás. Vuolggaheaddji suopmelaš fitnodat ceahkasta čuoggá Olgoriikkalaš konsearnafitnodatsearvi (Ulkomainen konserniyhtiö) ja addá boađuoažžu dieđu Olgoriikkas bargi olmmoš (Ulkomailla työskentelevä henkilö).

• Olgoriikkain bargojuvvon barggus mákson bálká sáhttá leat Suomas vearuheapme, jos dasa heive guđa mánotbaji njuolggadus dahje jos boađuoažžu lea rájálaččat vearrogeatnegas.
• Suopmelaš fitnodat, mii vuolggaha bargi, galgá addit almmuhusa bálkkás ja galgá máksit sosiálaoadjomávssuid, jos bargi lea oadjuduvvon Suomas. Suopmelaš fitnodagas lea geatnegasvuohta addit almmuhusa nu guhká go bargi lea oadjuduvvon Suomas.

Merke almmuhussii maid lassedieđuid addi oktavuohtaolbmo nama ja telefonnummira.

Máksi čujuhus

Almmut čujuhusa, jos mávssu máksis ii leat suopmelaš persovdnadovddaldat dahje FS-dovddaldat, jos čujuhus sajáiduvvá olgoriikii dahje jos máksi lea gaskaboddosaš bargoaddi. Almmut jogo lagaščujuhusa dahje boastabovssa. Almmut maid dákkár diliin álo maid riikakoda.

Sadjásašmáksi

Jos doibmet sadjásašmáksin, ceahkas čuoggá Doibmen sadjásašmáksin (Toimin sijaismaksajana). Almmut aitosaš bargoaddi dovddaldaga, nama, dovddaldaga tiippa ja, jos gažaldat lea olgoriikkalaš dovddaldagas, maid dovddaldaga riikakoda.

Sadjásašmáksin dárkkuhuvvo máksi, guhte máksá bálkká dahje eará mávssu aitosaš bargoaddi beales. Sadjásašmáksin sáhttet doaibmat bággobearrandoaimmahagat, gielddat, Kela, ealáhus-, johtolat- ja birasguovddážat, konkursabeasit ja dáhkideaddjit. Maid konsearnafitnodatsearvvit ja olgoriikkalaš bargoaddit sáhttet geavahit sadjásašmáksiid.

Sadjásašmáksi galgá addit boahtoregistarii almmuhusa iežas máksin bálkkáin ja doaimmahan ovdavearrogeassimiin. Aitosaš bargoaddi almmuha dán lassin sierra sadjásašmáksi boađuoažžu máksin bálkkáid erenoamážit sadjásašmáksidiliid várás dárkkuhuvvon ng. infoboahtošlájain. Geahča lassedieđuid boahtošlájaid birra siiddus Bálkkáid boahtošlájat (Palkkojen tulolajit).

Sadjásašmáksidiliin lea dehalaš fuomášit, ahte aitosaš bargoaddi ealáhatortnetnummir almmuhuvvo boahtoregistarii dušše oktii. Dábálaččat ealáhatortnetnummira almmuha aitosaš bargoaddi.

Sadjásašmáksidiliid birra lea sierra áššehasráva, Dieđuid almmuheapmi boahtoregistarii: sadjásašmáksi máksin mávssut. (Tietojen ilmoittaminen tulorekisteriin: sijaismaksajan maksamat suoritukset),mas gevvojuvvo ovdamearkkaid bokte čađa, mat dieđut almmuhuvvojit, go sadjásašmáksin lea Kela, gielda, bálkádorvu dahje eará sadjásašmáksi:

2. Ovddasteaddji

Ovddasteaddjin dárkkuhuvvo bargiid vuolggaheamis addojuvvon lágas (447/2016) oaivvilduvvon ovddasteaddji. Jos attát dieđuid olgoriikkalaš bargoaddi ovddasteaddjin, ceahkas skovi loahpas čuoggá Dieđuid addá ovddasteaddji (Tiedot antaa edustaja).

Almmut ovddasteaddji nama, čujuhusa, suopmelaš persovdnadovddaldaga dahje FS-dovddaldaga dahje, jos suopmelaš dovddaldat ii leat, olgoriikalaš dovddaldaga dieđuid.

3. Boađuoažžu

Boađuoažžu vuođđodieđut

Almmut bálkká dahje eará mávssu oažžu nama ja persovdnadovddaldaga dahje FS-dovddaldaga. Jos boađuoažžu lea oasusfitnodatsearvi, kommandihtafitnodatsearvi, rabas fitnodatsearvi dahje eará juridihkalaš olmmoš, almmut ovtto FS-dovddaldaga. Jos suopmelaš dovddaldat ii leat, almmut boađuoažžu nama, riegádanáiggi, sohkabeali ja olgoriikkalaš dovddaldaga dieđuid sihke riikakoda.

Jagi 2022 rájes skovvái sáhttá deavdit guokte boađuoažžu dovddaldaga. Almmut boađuoažžui guokte dovddaldaga, jos sus lea suopmelaš persovdnadovddaldat dahje FS-dovddaldaga lassin eará dovddaldat, ovdamearkka dihte olgoriikalaš persovdnadovddaldat. Almmut suopmelaš persovdnadovddaldaga dahje FS-dovddaldaga čuoggás Boađuoažžu suopmelaš persovdnadovddaldat dahje FS-dovddaldat (Tulonsaajan muu tunniste tai Y-tunnus). Jos almmuhat lassin eará dovddaldaga, merke ieš dan čuoggái Boađuoažžu eará dovddaldat (Tulonsaajan muu tunniste) ja vállje dovddaldaga tiippa.

Jos boađuoažžus ii leat dovddaldat, ceahkas čuoggá Boađuoažžus ii leat dovddaldat (Tulonsaajalla ei ole tunnistetta) ja almmut boađuoažžu nama, riegádanáiggi, sohkabeali ja čujuhusa.

Ceahkas, jos boađuoažžu lea rájálaččat vearrogeatnegas, ja almmut maid orrunriikka eanakoda, orrunriikka vearrodovddaldaga (TIN) ja ruovtturiikka čujuhusdieđuid. Jos orrunriika ii mieđit vearrodovddaldaga, almmut vearrodovddaldaga sajis orrunriikka mieđihan eará vástideaddji dovddaldaga. 

Ceahkas maid dieđu das, leago boađuoažžu oažžun boahtu ovdavearuvuloš boahtu nappo leago sus rájálaččat vearrogeatnegasa vearrokoarta, man mielde bálkkás gessojuvvo ovdavearru.

Boađuoažžu lassedieđut

Ceahkas, jos boađuoažžu lea muhtun čuovvovaš áššiin (dárbbu mielde sáhtát válljet ovtta dahje eanet molssaeavttu):

• Stáhta barggolašvuođamearreruđain barggahuvvon
  • Bargoaddi lea ožžon boađuoažžu bargguiduhttimii stáhta barggahandoarjaga nappo bálkádoarjaga dahje stáhta virgebáikái ja lágádussii čujuhuvvon mearreruđa bargguhis bargoohcci bargguiduhttimii.
• Olmmoš guhte, geavaha rehketčállinbálvalusa ja geas ii eat FS-dovddaldat
  • Rehketčállinbálvalusfitnodat almmuha dán lassedieđu, jos olmmoš bargá bargguid iežas nammii, bearrá mávssu rehketčállinbálvalusa bokte iige sus leat FS-dovddaldat.
  • Sáhtát almmuhit dieđu ”Olmmoš guhte geavaha rehketčállinbálvalusa ja geas ii leat FS-dovddaldat” ("Laskutuspalvelua käyttävä henkilö, jolla ei ole Y-tunnusta") jagi 2024 rájes.
• Rádjágielddas bargi olmmoš
  • Boađuoažžu orru fásta Ruoŧas dahje Norggas gielddas, mii rádjašuvvá Suoma riikkarádjái, ja bargá Suoma bealde rádjágielddas.
  • Suoma ja Ruoŧa gaskasaš rádjágielddat leat Suomas Eanodat, Kolari, Muonio, Pello, Duortnus sihke Badje-Duortnus ja Ruoŧas Háhpárándi, Giron, Pajala sihke Övertorneå.
  • Suoma ja Norgga gaskasaš rádjágielddat leat Suomas Eanodat, Anár sihke Ohcejohka ja Norggas Kárášjohka, Guovdageaidnu, Kåfjord, Unjárga, Ráisa, Omasvuotna, Mátta-Várjjat ja Deanogielda.
  • Diehtu almmuhuvvo dalle, go rádjágielddas bargi olbmui, máksojuvvon bálkkás eai berrojuvvo boahtovearut Suomas, muhto suopmelaš bargoaddi galgá máksit bálkkás sosiálaoadjomávssuid ja galgá bearrat bargi buohcooadjomávssu.
  • Jos bargi bargá oasi barggus Suomas eará sajis go rádjágielddas, bálkká oassi, mii máksojuvvo dán barggus, vearuhuvvo Suomas. Dát boađut almmuhuvvojit sierra almmuhusain, mas ii addojuvvo Rádjágielddas bargi olmmoš (Rajakunnassa työskentelevä henkilö) -diehtu.
• Olgoriikkain bargi olmmoš
  • Boađuoažžu bargá olgoriikkain. Dieđu galgá addit, jos Suomas oadjuduvvon bargi bargá olgoriikkain suopmelaš bargoaddi vuolggahan bargin. Diehtu ii addojuvvo ovdamearkka dihte dalle, go boađuoažžu dahká olgoriikkaide oanehisáigásaš bargomátkki.
  • Dieđu galgá almmuhit dalle, go olgoriikkalaš konsearnafitnodatsearvi máksá bargi bálkká ja vuolggaheaddji suopmelaš fitnodat lea ovddasvástádusas sosiálaoadjomávssuid máksimis. Suopmelaš fitnodat galgá dalle addit almmuhusa bálkkás ja galgá máksit sosiálaoadjomávssuid, jos vuolggahuvvon bargi lea oadjuduvvon Suomas. Suopmelaš fitnodagas lea geatnegasvuohta almmuhit dieđu nu guhká go bargu lea oadjuduvvon Suomas.
• Bargoaddi máksá bargi beales vearuid (nettobálkásoahpamuš)
  • Olgoriikkalaš bargoaddi máksá boađuoažžu bálkká netto bálkásoahpamuša vuođul. Nettobálkásoahpamuš lea soahpamuš, man vuođul bargoaddi lohpida bargi beales máksit bálkkás máksojuvvon vearuid ja bargi sosiálaoadjomávssuid. Diehtu almmuhuvvo dušše dalle, go olgoriikkalaš bargoaddis ii leat fásta doaibmabáiki Suomas. Dieđu sáhttá addit dušše olgoriikkalaš bargoaddi.
• Searvvuš
  • Boađuoažžu lea rabas fitnodatsearvi, kommandihtafitnodatsearvi, oasusfitnodatsearvi, ossodatgoddi, ovttastus, vuođđudus dahje eará siviilavuoigatvuođalaš vuoigatvuođapersovdna.
• Fitnodatolmmoš, ii YEL- dahje MYEL-oadjudangeatnegasvuohta
  • Diehtu addojuvvo boađuoažžus, guhte deavdá fitnodatolbmo ealáhatlága (1272/2006) 3 §:s mearriduvvon gáibádusaid muhto geas ii leat geatnegasvuohta váldit ealáhatoaju fitnodatolbmo ealáhatlága 4 §:a vuođul. Go fas diehtu addojuvvo boađuoažžus, guhte deavdá eanadoallofitnodatolbmo ealáhatlága (1280/2006) 3 §:s mearriduvvon gáibádusaid muhto geas ii leat geatnegasvuohta váldit ealáhatoaju máinnašuvvon lága vuođul.
  • Sáhtát almmuhit dieđu ”Fitnodatolmmoš, ii YEL- dahje MYEL-oadjudangeatnegsvuohta ( "Yrittäjä, ei YEL- tai MYEL-vakuuttamisvelvollisuutta") jagi 2020 rájes.
• Čoavddaolmmoš
  • Boađuoažžui máksojuvvon sisaboahtu lea čoavddaolbmolágas (1551/1995) oaivvilduvvon sisaboahtu dahje Davviriikkalaš investerenbáŋkkus (PIP) addojuvvon lága mielde (562/1976) máksojuvvon bálká.
  • Čoavddaolmmoš lea olgoriikkalaš áššedovdi, geasa máksojuvvo čoavddaolbmo gáldovearu vuloš bálká.
  • Olgoriikkalaš sierraáššedovdi bálká gieđahallojuvvo ng. čoavddaolmmošlága mieldásaš sisaboahtun dalle, go bargi boahtá Supmii badjel guđa mánotbadjái ja sus boahtá ná dábálaččat vearrogeatnegas jo barggu álggedettiin. Suoma riikkavuloža bálkká ii sáhte gieđahallat čoavddaolmmošlága mieldásaš sisaboahtun. Čoavddaolmmoš-diehtu almmuhuvvo dušše dalle, go bargi vearrogortii lea dahkkon merkejupmi čoavddaolmmošlága heivemis.
• Valástalli
  • Boađuoažžui lea máksojuvvon valástallamis ožžojuvvon mávssut ovdamearkka dihte valástallansoahpamuša vuođul. Máksu sáhttá leat ovdamearkka dihte bálká dahje bargobuhtadus. Diehtu geavahuvvo go almmuhuvvojit dušše valástallamis ožžojuvvon mávssut, ii ovdamearkka dihte bálkáboahtu maid valástalli lea ožžon earás go valástallamis.
• Loaiddasteaddji dáiddár
  • Boađuoažžui lea máksojuvvon dáiddára persovnnalaš loaiddasteamis ožžojuvvon máksu. Máksu sáhttá leat bálká dahje bargobuhtadus. Loaiddasteaddji dáiddárat leat ovdamearkka dihte teáhter- ja ealligovvaneavttárat, rádio- ja televišuvdnadáiddárat sihke musihkkárat.
• Osolašsajis máksi ektui
  • Boađuoažžu lea fitnodahkii dahje doibmii osolaš investerejuvvon kapitála bokte nappo osolašsajis máksi ektui. Diehtu ii addojuvvo, jos boađuoažžu lea osolažžan börsafitnodatsearvvis.
• Oasseoamasteaddji
  • Boađuoažžu lea bargguhisvuođadorvolágas (1290/2002) oaivvilduvvon oasseoamasteaddji fitnodagas, mii máksá bálkká dahje eará mávssu. Dárkilut dieđuid oaččut dárbbu mielde Barggolašvuođafoanddas (Työllisyysrahastosta).
• Diplomáhtalaš ovddasteaddjiid máksin bálkká oažžu olmmoš
  • Boađuoažžu lea olmmoš, guhte lea diplomáhtalaš ovddasteaddjiid bálvalusas ja son ii leat Suoma riikkavuloš.
  • Sáhtát almmuhit dieđu "Diplomáhtalaš ovddasteaddjiid máksin bálkká oažžu olmmoš " ( "Diplomaattisen edustuston maksamaa palkkaa saava henkilö") jagi 2021 rájes.

Ceahkas, jos boađuoažžu lea orron Suomas eanemustá 183 beaivvi vearrosoahpamušas oaivvilduvvon áigodagas, ja almmut dalle maid vearrosoahpamušriikka riikakoda.

• Diehtu almmuhuvvo, jos olgoriikkalaš bargoaddi máksá bálkká Suomas dábálaččat vearrogeatnegas bargái, guhte lea orron Suomas eanemustá 183 beaivvi vearrosoahpamušas oaivvilduvvon áigodagas. Diehtu almmuhuvvo dušše dalle, go olgoriikkalaš bargoaddis ii leat fásta doaibmabáiki Suomas.
• Dieđu oktavuođas galgá almmuhit dan stáhta riikakoda, man stáhtas lea vuoigatvuohta vearuhit sisaboađu.

Ceahkas, jos boađuoažžu lea olgoriikkas orru láigobargi. Almmut maid bargi barganáiggi Suomas ja bargobeivviid lohkomeari.

• Dieđut almmuhuvvojit, jos olgoriikkalaš bargoaddi máksá mávssu olgoriikkain orru láigobargái. Olgoriikkain orru láigobargi galgá almmuhit boađuoažžu lassediehtun fuolakeahttá barggu bistimis dahje das, leago bargi Suomas dábálaččat vai rájálaččat vearrogeatnegas.
• Dieđut almmuhuvvojit, jos bargoaddis ii leat fásta doaibmabáiki Suomas.
• Dieđuid galgá almmuhit láigobargiin, geat bohtet čuovvovaš riikkain dahje čuovvovaš guovlluin:
  • Islánda, Norga, Ruoŧŧa, Dánmárku, Latvia, Lietuva, Estteeana, Georgia, Moldova, Vilges-Ruošša, Mansuolu, Polska, Turkiija, Kazakstan, Bermuda, Jersey, Guernsey, Caymansullot, Kypros, Tažikistan, Duiska ja Turkmenistan.
  • Dieđuid galgá almmuhit maid Bulgarias orru láigobargis, guhte bargá Suomas eará go bulgárialaš bargoaddi bálvalusas.
  • Dieđuid galgá almmuhit maid láigobargiin, geat bohtet riikkain, maiguin Suomas ii leat vearrosoahpamuš.

Bálvalangaskavuođadieđut

Almmut bálvalangaskavuođa fápmoáiggi. Jos bálvalangaskavuohta lea nohkan ealáhahkii báhcima geažil, ceahkas gažaldatvuloš čuoggá ja almmut maid bálvalangaskavuođa loahppabeaivvi. Sáhtát almmuhit bálvalangaskavuođa fápmoáiggi maid eará dáhpáhusas, muhto guođe loahppabeaivvi merkekeahttá.

Ámmátluohká koda

Almmut boađuoažžu ámmátluohká, jos boađuoažžu lea bargobárteoadjuduvvon. Ámmáha galgá almmuhit dan mielde, man barggu boađuoažžu bargá. Jos son bargá guovtti dahje eanet sierra ámmátluohkkái gullevaš bargguid, almmuhuvvo ámmátluohkkán váldobarggu ámmátluohkká. Váldobargguin oaivvilduvvo dat bargu, maid olmmoš bargá áiggálaččat eanemusat.

Boahtoregistaris lea geavahusas Boahtoregistara TK10-ámmátluohkkájuohku, mii lea almmustahtton statistihkkaguovddáža siidduin. Boahtoregistara TK10- ámmátluohkkájuogus ámmátluohkát almmuhuvvojit 5-nummir kodain.

Máŋggaid surggiid dego huksen- ja divvunsuorggi ámmátluohká kodat mearrašuvvet doaibmasuorggi mielde. Ámmátluohkkákodaid sáhttá dárkkistit Statistihkkaguovddáža siidduin (Tilastokeskuksen sivuilta).

Boađuoažžu čujuhusat

Almmut boađuoažžu čujuhusa ruovtturiikkas, jos boađuoažžus ii leat suopmelaš persovdnadovddaldat dahje jos boađuoažžu lea rájálaččat vearrogeatnegas.

Fuomáš, ahte čujuhusa ruovtturiikkas galgá addit, jos boađuoažžu lea rájálaččat vearrogeatnegas, vaikko sus livččiige suopmelaš persovdnadovddaldat. Almmut maid bargováldi čujuhusa barganriikkas, jos boađuoažžus ii leat suopmelaš persovdnadovddaldat. Almmut dákkár diliin maid čujuhusa riikakoda.

Oadjudeapmi

Diehtu bargoealáhatoajus

Ceahkas dan bargoealáhatoaju čuoggá, man mielde boađuoažžu lea oadjuduvvon: bargi bargoealáhatoadju, eanadoallofitnodatolbmo ealáhatoadju dahje fitnodatolbmo ealáhatoadju. Jos oadjudangeatnegasvuohta ii leat, guođe dán čuoggá guorus.

Sáhtát válljet dušše ovtta dán golmma molssaeavttus:

1. Vállje Bargi bargoealáhatoaju, jos boađuoažžu lea oadjuduvvon
   • bargi ealáhatlága (395/2016) mielde
   • almmolaš surggiid ealáhatlága (81/2016) mielde
   • mearraalmmáilága (1290/2006) mielde
   • ortodoksalaš girkus addojuvvon lága (985/2006) mielde
   • Suoma Báŋkkus addojuvvon lága (214/1998) ealáhatnjuolggadusa vuođul
   • Ålándda eanagoddelága (ÅFS 54/2007) ealáhatnjuolggadusa vuođul.
2. Vállje Eanadoallofitnodatolbmo ealáhatoaju (MYEL), jos boađuoažžu lea oadjuduvvon eanadoallofitnodatolbmo ealáhatlága (1280/2006) mielde.
   • Eanadoallofitnodatolbmo ealáhatlága mielde oadju lea eanabargiid, vuovdeeaiggádiid, guolásteaddjiid ja badjeolbmuid sihke sin bearašlahtuid bargoealáhatoadju.
   • Maid veahkkeruđaoažžut gullet MYEL mieldásaš bargoealáhatdorvvu biirii.
3. Vállje Fitnodatolbmo oaju (YEL), jos boađuoažžu lea oadjuduvvon fitnodatolbmo ealáhatlága (1272/2006) mielde.
   • Fitnodatolmmoš lea olmmoš, guhte bargá dienasbarggu nu ahte ii leat bálvalangaskavuođas ja deavdá gažaldatvuloš dienasbarggu oasil dovdomearkkaid, mat leat láhkaásahusas. Fitnodatolmmoš vástida iežas ealáhatoaju ordnemis..
   • Fitnodatolmmoš oadjuda doaimmas fitnodatolbmo ealáhatlága (1272/2006) mielde. Oadju lea bákkolaš, go fitnodatolmmoš deavdá gáibádusaid ,mat gullet ealáhatlága biirii, ja oaju galgá váldit guđa mánotbaji sisti fitnodatdoaimma álgimis.

Bargoealáhatlágádusa fitnodatdovddaldat ja bargoealáhatoadjuduvvon boađuoažžu ealáhatortnetnummir

Almmut dan bargoealáhatlágádusa fitnodatsearvedovddaldaga, gos leat váldán bargoealáhatoaju. Ceahkas dušše nummira, ale čále bargoealáhatlágádusa nama. Bargoealáhatlágádusain dárkkuhuvvo ealáhatoadjofitnodatsearvi, ealáhatkássa dahje ealáhatvuođđudus. Juohke bargoealáhatlágádusas lea oktagaslaš guovtte dahje viđa mearkka fitnodatsearvedovddaldat, mainna dieđut čujuhuvvojit rivttes bargoealáhatlágádussii. Almmut maid boađuoažžu ealáhatortnetnummira.

Bargoaddis ii leat ealáhatoadjudangeatnegasvuohta, jos bargái máksojuvvon bálká mánotbajis lea vuollái bargoealáhatoadjudeami vuollerájá (geahča rájáid tabeallas). Guođe dan dáhpáhusas dáid čuoggáid deavddekeahttá. Maid sadjásašmáksi ii almmut boađuoažžu bargooadjudeami dieđuid.

Jos boađuoažžu lea MYEL-oadjuduvvon dahje YEL-oadjuduvvon, bargoealáhatlágádusa finodatsearvedovddaldat ja ealáhatortnetnummir ii almmuhuvvo.

Jos leat gaskaboddosaš bargoaddi, vállje vuolábeale tabeallas dan bargoealáhatlágádusa, man bokte áiggut dikšut ealáhatoadjudeami. Almmut dan bargoealáhatlágádusa fitnodatsearvedovddaldaga. Gaskaboddosaš bargoaddi ii dárbbaš almmuhit ealáhatortnetnummira.

Bargoealáhatlágádus

Bargoealáhatlágádusa fitnodatsearvedovddaldat	Bargoealáhatlágádus
46	Keskinäinen Eläkevakuutusyhtiö Ilmarinen
54	Keskinäinen Työeläkevakuutusyhtiö Elo
55	Keskinäinen työeläkevakuutusyhtiö Varma
56	Eläkevakuutusosakeyhtiö Veritas

Bargobárteoadjofitnodatsearvvi dovddaldat ja oadjonummir

Almmut bargobárteoadjofitnodatsearvvi FS-dovddaldaga ja bargobárteoaju oadjonummira. Jos bargobárteoadjofitnodatsearvvis ii leat FS-dovddaldat, almmut olgoriikkalaš dovddaldaga sihke dovddaldaga riikakoda. Ceahkas dovddaldaga tiipa.

Bargoaddi galgá oadjudit iežas bargi barggus dáhpáhuvvi bárttiid várás bargobárteoajuin, jos kaleandarjagi áigge bargiide máksojuvvon bálkkáid oktasaš submi manná badjel bargobárte- ja ámmátdávdaoadjudeami vuollerájá ámmátdávdaoajuin (geahča rájáid bargobárte- ja ámmátdávdaoadjudeami tabeallas). Dieđut leat bákkolaččat, jos bargoaddi lea oadjudan bargiidis eanet go ovttain bargobárte- ja ámmátdávdaoajuin.

Ii oadjudangeatnegasvuohta čuovvovaš oajuid oasil

Dihto diliin bargoaddis ii leat oadjudangeatnegasvuohta ovdamearkka dihte oadjudeami euromeari vuollerájá geažil, olbmo agi vuođul dahje danne, ahte boađuoažžu doaibmá fitnodatolmmožin. Sierra oajuin oadjudangeatnegasvuođat leat dát.

Buohcooadju: 

• Bargoaddi buohcooadjomáksu máksojuvvo bálkkáin, mat leat mákson 16–67- jahkásaččaide.

Bargoealáhatoadju:

• Bargoaddi geatnegasvuohtan lea oadjudit buot 17–67-jahkásaš bargiid, geaid dietnasat mannet badjel oadjudangeatnegasvuođa vuollerájá (geahča bargoealáhatoadjudeamirájáid tabeallas).

Bargguhisvuođaoadju:

• Bargoealáhatoadjomáksu máksojuvvo bálkkáin, mat leat mákson 18–64-jahkásaččaide.
• Jos bargoaddi máksá jagi áigge bálkkáid vuollái jahkásaš vuollerájá, bargoaddi ii dárbbaš čilget bargguhisvuođaoadjomávssuid. Bargoaddi ferte goittotge álo geassit bálkkás bargi bargguhisvuođaoadjomávssu, jos bargi lea geatnegas máksit oadjomávssu (geahča rájáid tabeallas).

Bargobárte- ja ámmátdávdaoadju:

Bargobárte- ja ámmátdávdaoajus eai leat ahkeráját, muhto oadjudangeatnegasvuohta lea, jos bargoaddi máksá bargiidasas kaleandarjagi áigge bálkkáid badjel jahkásaš vuollerájá (geahča rájáid tabeallas).

Ceahkas dan oaju dahje oajuid bokte, maid oasil máksis ii leat leamaš geatnegasvuohta oadjudit bálkáoažžu. Jos oadjudangeatnegasvuohta ii guoskka ovttage oaju, reahkká ahte ceahkastat bajimuš čuoggá ”Bargoealáhat-, buohco-, bargguhisvuođa-, bargobárte- ja ámmátdávdaoadju”(”Työeläke-, sairaus-, työttömyys-, työtapaturma- ja ammattitautivakuutus”).

Fuomáš, ahte jos almmuhusain addojuvvo diehtu čuoggás ”Ii leat oadjudangeatnegasvuohta čuovvovaš oajuid oasil ” (”Ei ole vakuuttamisvelvollisuutta seuraavien vakuutuksien osalta”), dat guoská buot almmuhuvvon sisaboađuid. Jos oadjudandiehtu rievdá gaskan bálkámáksinbaji, boađuoažžus galgá addit guokte sierra almmuhusa. Máksi galgá dalle addit sierra almmuhusain dieđuid daid boađuin, maidda máksis lea oadjudangeatnegasvuohta.

Eanemus mihtilmas oadjudeapmái váikkuheaddji euromeari rájáid ja ahkerájáid lassin leat earáge dilit, main oadjudandiehtu sáhttá leat spiehkkaseaddji. Geahča dárkilabbot rávvagis Dieđuid almmuheapmi boahtoregistarii:oadjudeapmái laktáseaddji dieđut (Tietojen ilmoittaminen tulorekisteriin: vakuuttamiseen liittyvät tiedot).

Ii gula Suoma sosiáladorvvu heivehanbiirii

Olgoriikkain Supmii sáddejuvvon ja Suomas barggu bargi ii dárbbaš oadjudit Suomas, jos bargái heivehuvvojit EU sosiáladorvoásahusaid vuođul muhtun eará riikka láhkaásahusat ja sus lea A1-duođaštus. Oadjudangeatnegasvuohta ii leat maid dalle, jos bargái heivehuvvojit nuppi riikka láhkaásahusat sosiáladorvosoahpamuša vuođul ja sus lea duođaštus láhkaásahusas maid galgá heivehit. Olgoriikkalaš máksiid gusket lassin iežaset njuolggadusat, maid vuođul oadjudangeatnegasvuohta Suomas ii dihto diliin leat.

Jos boađuoažžu ii gula Suoma sosiáladorvvu heivehanbiirii, ceahkas dan oaju dahje oajuid buohta, maid oasil máksis ii leat leamašan geatnegasvuohta oadjudit boađuoažžu. Jos oadjudangeatnegasvuohta ii guoskka ovttage oaju, ahte ceahkastat bajimuš čuoggá ”Bargoealáhat-, buohco-, bargguhisvuođa-, bargobárte- ja ámmátdávdaoadju”( ”Työeläke-, sairaus-, työttömyys-, työtapaturma- ja ammattitautivakuutus”).

Fuomáš, ahte jos almmuhusain addojuvvo diehtu čuoggás ”Ii gula Suoma sosiáladorvvu heivehanbiirii”( ”Ei kuulu Suomen sosiaaliturvan soveltamispiiriin”), dat guoská buot almmuhuvvon sisaboađuid. Jos oadjudandiehtu rievdá gaskan bálkámáksinbaji, boađuoažžus galgá addit guokte sierra almmuhusa. Máksi galgá dalle addit sierra almmuhusain dieđuid dain sisaboađuin, main lea oadjudangeatnegasvuohta.

4. Boađuoažžui máksojuvvon mávssut

4A Máksojuvvon mávssut boahtošlájaid mielde

Almmut buot mávssuid, mat leat máksojuvvon boađuoažžui seamma máksinbeaivve. Sáhtát válljet, almmuhatgo ruhtabálkkáid oktasaš submin (ng. almmuhanvuohki 1) vai sirrejuvvon vuogi mielde (ng. almmuhanvuohki 2). Fuomáš, ahte guktuid vugiid ii sáhte geavahit oktanaga seamma bálkádiehtoalmmuhusain. Lassedieđuid sierra almmuhanvugiin oaččut rávvagis Dieđuid almmuheapmi boahtoregistarii: bálkádiehtoalmmuhusa bákkolaš ja dievasmahtti dieđut (Tietojen ilmoittaminen tulorekisteriin: palkkatietoilmoituksen pakolliset ja täydentävät tiedot).

Jos almmuhat ruhtabálkkáid oktasaš submin (almmuhanvuohki 1), geavat boahtošlájaid 101–106. Dát lea ruhtabálkkáid almmuheami vuollerádjádássi.

Jo háliidat sáhtát sirret máksojuvvon ruhtabálkkáid dárkilabbot geavaheamen boahtošlájaid 201–239 (almmuhanvuohki 2). Ávžžuhus lea, ahte ruhtabálkkát almmuhuvvošedje dánu dárkilabbot sirrejuvvon vuogi mielde, dalle boahtoregistaris dieđuid oažžu dieđu geavaheaddjit sáhttet ávkkástallat dieđuid iežaset dárbbašan dárkilvuođain ovdamearkka dihte dagadettiin ovdomearrádusaid. Ná dieđu geavaheaddji ii dárbbaš bivdit lassedieđuid mávssuid máksis dahje boađuoažžus maŋálgihtii.

Čuovvovaš boahtošlájaid sáhttá almmuhit čuoggás 4A dušše oktii:

• 304 Biilaovdu
• 311 Kilomehterbuhtadus (vearuheapmi)
• 317 Eará lunddolaš ovdu
• 331 Beaiveruhta

Ollislaš logahallama ja govvádusaid buot boahtošlájain, mat leat geavahusas, gávnnat boahtoregistara siidduin Bálkkáid boahtošlájaid/Palkkojen tulolajit.

Jos leat almmuhan skovi vuosttas siiddus, ahte almmuhus guoská

• vuođuhis ovddu, almmut dáid mávssuid boahtošlájaid mielde
• ruovttoluottabearrama, almmut mávssuid, mat berrojuvvojit ruovttoluotta, boahtošlájaid mielde ja atte lassedieđuid čuoggás 4D. Jos netto mearrin ruovttoluotta berrojuvvon mearrái čuohcá ovdavearrogeassin dahje gáldovearru, sáhtát almmuhit dušše ovtta boahtošlája. Jos ruovttoluotta berrojuvvon mávssut leat máŋga, de galgá almmuhit sierra almmuhusain. Ruovttoluotta berrojuvvon mearrái čuohcci ovdavearrogeassin dahje gáldovearru almmuhuvvo dalle boahtošlájaid mielde.

Riikkaidgaskasaš diliin merke, heivego 6 mb njuolggadus. Jos guđa mánotbaji njuolggadus heive, almmut maid barganriikka riikakoda. Lassedieđu riikkaidgaskasaš diliin oaččut rávvagis Dieđuid almmuheapmi boahtoregistarii:riikkaidgaskasaš dilit /Tietojen ilmoittaminen tulorekisteriin: kansainväliset tilanteet.

Muhtun boahtošlájain galgá addit lassedieđuid čuoggás 4B. Jos muhtun mávssu oadjudeami diehtu spiehkasta boahtošlája navdinárvvus, atte lassedieđuid čuoggás 4C.

Geahpedanvuloš earit

Almmut dán čuoggás čuovvovaš geahpedanvuloš eriid oktiirehkenastojuvvon buot almmuhuvvon boahtošlájain:

• ovdavearrogeassin
• bargi bargguhisvuođaoadjomáksu
• gáldovearru ja vejolaš gáldovearrogeahpádus
• bargi bargoealáhatoadjomáksu.

Bargis dahje eará mávssu oažžus berrojuvvon ovdavearrogeassin almmuhuvvo oktasaš submin, vaikko boahtošlájat livčče almmuhuvvon máŋga. Fuomáš, ahte bargi buohcooadjomáksu gullá ovdavearrogeassimii iige dan oaččo almmuhit sierra dego gáldovearu dáhpáhusas.

Bargi bargguhisvuođaoadjomávssus oaččut lassedieđuid Barggolašvuođaoruhtafoanddas/Työllisyysrahastosta.

Gáldovearrun almmuhuvvo dušše rájálaččat vearrogeatnegassii máksojuvvon mávssuin berrojuvvon ja Supmii čilgejuvvon gáldovearru. Gáldovearru almmuhuvvo oktasaš submin, vaikko boahtošlájat livčče almmuhuvvon máŋga.

Gáldovearru ii sisttisdoala bargi buohcooadjomávssu, muhto dat berrojuvvo dárbbu mielde sierra. Dalle bargi buohcooadjomáksu almmuhuvvo sierra boahtošlájain 412 Bargi buohcooadjomáksu skovi čuoggás Eará geahpedanvuloš earit (Muut vähennettävät erät).

Gáldovearrogeahpádus almmuhuvvo, jos ruhtabálkká ja lunddolaš ovdduid oktasaš mearis lea vuoigatvuohta dahkat geahpádusa ovdal go gáldovearu bearrama.

Go gáldovearru berrojuvvo, geahpeduvvo 510 euro mánotbajis dakkár sisaboađu oktasaš mearis, mas berrojuvvon gálgovearru lea 35 %. Vuollái mánotbaji áiggis čoggon sisaboađu oktasaš mearis geahpeduvvo 17 euro beaivvis. Geahpádus ii goittotge sáhte leat stuorát go sisaboađu mearri. Geahpádusa oažžun gáibida, ahte boađuoažžu ovdanbuktá mávssu máksái gáldovearrogoarta, mas lea máinnašupmi geahpádusas.

Bargi bargguhisvuođaoadjomávssu mearrašuvvamis oaččut dárkilut dieđuid dan bargoealáhatlágádusas maid geavahat.

Eará geahpedanvuloš earit

Almmut dán čuoggás buot eará go ovddit čuoggás máinnašuvvon eriid, mat geahpeduvvojit boađuoažžui máksojuvvon mávssuin. Vuolde leat logahallon boahtošlájat sihke jahki, man rájes boahtošlája sáhttá geavahit:

Eará geahpedanvuloš earit

Koda	Boahtošlája namma	Jahki man rájes geavahusas
401	Biilaovddus máksojuvvon buhtadus / Autoedusta peritty korvaus	2019
407	Eará lunddolaš ovdduin berrojuvvon buhtadus / Muista luontoiseduista peritty korvaus	2019
408	Netto bálkkás geahpeduvvon eará earri / Nettopalkasta vähennettävä muu erä	2019
410	Bargoaddi máksin kollektiivvalaš lasseealáhatoaju máksu / Työnantajan maksaman kollektiivisen lisäeläkevakuutuksen maksu	2019
411	Bargoaddi máksin kollektiivvalaš lasseealáhatoaju ossodat, mii berrojuvvo bargis / Työnantajan maksaman kollektiivisen lisäeläkevakuutuksen työntekijältä peritty osuus	2019
412	Bargi buohcceoadjomáksu / Työntekijän sairausvakuutusmaksu	2019
415	Bargoaddimátkebileahtas berrojuvvon buhtadus / Työsuhdematkalipusta peritty korvaus	2019
416	Olgoriikkaide máksojuvvon vearru / Ulkomaille maksettu vero	2019
417	Bággobearran / Ulosmittaus	2019
418	Eaktodáhtolaš oktagaslaš ealáhatoaju máksu / Vapaaehtoisen yksilöllisen eläkevakuutuksen maksu	2019
419	Geahpádus ovdal ovdavearrogeassima / Vähennys ennen ennakonpidätystä	2019
420	Sihkkelovddus berrojuvvon buhtadus / Polkupyöräedusta peritty korvaus	2021

Oaččut lassedieđu sierra boahtošlájaid birra siidduin Bálkkáid boahtošlájat /Palkkojen tulolajit.

4B Lassedieđut lunddolaš ovdduin ja goluid buhtadusain

Almmut dán čuoggás lassedieđuid čuoggás 4A almmuhuvvon boađuoažžu oažžun lunddolaš ovdduin (biilaovdu ja eará vearuhuvvon lunddolaš ovddut [autoetu ja muut verotettavat luontoisedut]) sihke goluid buhtadusain (vearuhis kilomehterbuhtadus ja beaiveruđat [verovapaa kilometrikorvaus, päivärahat] ). Jos mátkegoluid buhtadusat leat máksojuvvon vuostá Vearrohálddahusa mearrádusaid mielde áige- ja kilomehterrájáid, dat eai leat mange oasil vearuheamit. Buhtadusat buohtastahttojit dalle bálkái ja dat almmuhuvvojit bálkán. Buhtadusat eai dalle almmuhuvvo sierra goluid buhtadusaid boahtošlájaiguin.

Almmut biilaovddu tiippa sihke biilla ahkejoavkku ja kilomehtermeari. Biillat gullet golmma vuosttas geavahanjagi áigge ahkejovkui A, golmma čuovvovaš jagi áigge ahkejovkui B ja dán maŋŋá ahkejovkui C. Árvu U dárkkuha biilaovddu, mii lea olgoriikkain geavahusas ja doppe ožžojuvvon biilaovdu.

Almmut biila suođđanárvvu, jos leat vuolidan biilaovddu meari danin, ahte biila suođđanárvu lea nolla dahje unni. Biilaovddu meari sáhttá vuolidit, jos biilla čitnadioksiida suođđanárvu vuojedettiin lea 0–100 grámma kilomehtera guovdu. Lassedieđuid biilla suođđanárvvu almmuheami birra lea rávvagis Dieđuid almmuheapmi boahtoregistarii:lunddolaš ovddut ja goluid buhtadusat/Tietojen ilmoittaminen tulorekisteriin: luontoisedut ja kustannusten korvaukset.

Sáhtát almmuhit biilla suođđanárvvu, jos máksinbeaivi lea jagiid 2022–2025.

Almmut kilomehtermeari dušše, jos almmuhat boahtošlája 311 Kilomehterbuhtadus (vearuheapmi). Almmut čavdelohkun dan kilomehtermeari, mii lea vearuhis kilomehterbuhtadusa vuođđun. Ovdamearkka dihte jos kilomehtermearri lea 125,6, almmut 126.

Merke čuoggái Beaiveruđat oktiibuot (Päivärahat yhteensä) vearuhis beaiveruđaid ja borranbuhtadusaid oktasašmeari. Ceahkas, maid buhtadusaid submi sisttisdoallá (borranbuhtadus, oassebeaiveruhta, ollesbeaiveruhta dahje olgoriikkabeaiveruhta dahje olgoriikkas bargamii laktáseaddji vearuhis buhtadusat). Sáhtát válljet ovtta dahje eanet molssaeavttu.

Jos leat almmuhan čuoggás 4A bargoaddi eará go ruhtan addin ovdduid boahtošlájain 317 Eará lunddolaš ovdu (Muu luontoisetu), sirre dáid ovdduid čuoggás Eará vearuvuloš sirrejuvvon lunddolaš ovddut (Muut verotettavat luontoisedut eriteltynä). Ceahkas, jos boađuoažžu lea ožžon visteovddu, telefonovddu, boradanovddu dahje eará ovdduid. Boradanovddu sáhttá almmuhit boahtošlájain 317 Eará lunddolaš ovdu (Muu luontoisetu) dušše, jos das berrojuvvon buhtadus ii vástit vearuhanárvvu. Eará ovddut leat ovdamearkan biilastállaovdu ja fanasovdu.

Jos bargoaddi bearrá bargis boradanovddu dan vearuhanárvvu vástideaddji buhtadusa, ceahkas čuoggá Bordanovddus berrojuvvon buhtadus vástida vearuhanárvvu (Ravintoedusta peritty korvaus vastaa verotusarvoa). Boradanovdu almmuhuvvo dalle čuoggás 4A boahtošlájain 334 Boradanovdu(Ravintoetu).

Jos bargoaddi bearrá bargis dušše oasi boradanovddu vearuhanárvvus, almmut bálkkás berrojuvvon ossodaga čuoggás 4A boahtošlájain 407 Eará lunddolaš ovdduin berrojuvvon buhtadus (Muista luontoiseduista peritty korvaus). Almmut boradanovddu vearuhanárvvu čuoggás 4A juogo boahtošlájain 334 Boradanovdu (Ravintoetu) dahje 317 Eará lunddolaš ovdu (Muu luontoisetu.)

4C Lassedieđut mávssuin, maid oadjudeami diehtu lea spiehkkaseaddji

Jos čuoggás 4A lea almmuhuvvon boahtošlájat, maid oadjudandiehtu spiehkasta boahtošlája navdinárvvus, merke tabellii koda ja dan spiehkkaseaddji oadjudandieđuid.

Juohke boahtošlájas lea návddus, man mielde sosiálaoadjomávssut máksojit. Jos boahtu máksojuvvo navdosa mielde, čuoggás 4C ii dárbbaš beali váldit sosiálaoadjomávssuide

Siiddus Bálkkáid boahtošlájat (Palkkojen tulolajit) muitaluvvo, mat sosiálaoadjomávssut leat guđege boahtošlája buohta navddusin, ja govviduvvojit guđege boahtošlája čilgehusas dat dilit, main sosiálaoadjomávssut sáhttet molsašuddat. Muhtun boahtošlájain sosiálaoadjomávssuid navdosat ja vejolašvuohta rievdadit boahtošlája oadjudandieđuid sáhttet molsašuddat sierra jagiid.

Jos boahtošlája spiehkkaseaddji oadjudeami diehtu guoská buot sosiálaoadjomávssuid, merke Juo dahje Ii dušše čuoggái Sosiálaoadjomávssuid vuollásaš (Sosiaalivakuutusmaksujen alainen).

Tabealla ii dárbbaš deavdit,

• jos boađuoažžui máksojuvvon boahtošlája oadjudeami diehtu ii spiehkkas navdinárvvus jos
• jos leat almmuhan skovi siiddus 4, ahte máksis ii leat oadjudangeatnegasvuohta ovdamearkan oadjudeami euromeari vuollerájá geažil, olbmo agi vuođul dahje danin, ahte boađuoažžu doibme fitnodatolmmožin
• jos leat almmuhan skovi siiddus 4, ahte boađuoažžui ii gula Suoma sosiáladorvvu heivehanbiirii.

4D Ruovttoluottabearrama lassedieđut

Jos bálkádiehtoalmmuhus, maid addá, guoská sisaboađu ruovttoluottabearrama, almmut ruovttoluottabearranbeaivvi ja álgoálgosaš bálkábaji. Jos sisaboahtu berrojuvvo boađuoažžus ruovttoluotta netto mearrin (netto bearran), almmut ruovttoluotta berrojuvvon mearrái čuohcci ovdavearrogeassima dahje gáldovearu.

Sáhtát almmuhit dieđu "Ruovttoluottaberrojuvvon mearrái čuohcci ovdavearrogeassin dahje gáldovearru" ("Takaisinperittyyn määrään kohdistuva ennakonpidätys tai lähdevero") báberskoviin jagi 2020 rájes.

5. Beaivi ja vuolláičálus

Ceahkas čuoggá Dieđuid addá ovddasteaddji (Tiedot antaa edustaja) dušše dalle, jos attát bálkádiehtoalmmuhusa olgoriikalaš bargoaddi ovddasteaddjin. Ovddasteaddjin dárkkuhuvvo bargiid vuolggaheamis addojuvvon lága (447/2016) mielde ovddasteaddji. Jos ceahkastat dán čuoggá, deavdde maid ovddasteaddji dieđuid čuoggás 2. Ovddasteaddji (Edustaja).

Vuolláičále skovi ovdal go sáddet dan. Merke maid beaivemeari ja telefonnummirat.

Máhcahusčujuhus

Sádde skovi čujuhussii:

Tulorekisteri
PL 1
00055 TULOREKISTERI