Sámegielalaš áššiid dikšun eará go sámi ruovttuguovllu Vearrohálddahusa ovttadagain

Ohje suomeksi: Saamenkielinen asiointi muissa kuin saamelaisten kotiseutualueella sijaitsevissa Verohallinnon yksiköissä

Dán rávvagis muitaluvvo, ahte manláhkai meannuduvvo, go sápmelaš geavaha Vearrohálddahusas áššiid divššodettiin  iežas vearuhusa guoski aššis sámegiela eará sajis go sámi giellalága dárkkuhan ruovttuguovllus. Meannudanvuohki guoská buot Vearrohálddahusa ovttadagaid ja doaibmabáikkiid.

1 Oppalaččat

Vearrohálddahusas ráhkaduvvui okta eiseváldi 1.5.2008 fápmui boahtán Vearrohálddahuslágain. Sámi giellalága 2 §:a 7-čuokkis rievdaduvvui seammás nu, ahte eiseváldin, masa sámi giellaláhka guoskaduvvo, adnojuvvo maid Vearrohálddahus.

Sápmelaččas lea Sámi giellalága 4 §:a mielde vuoigatvuohta geavahit iežas vearuhusáššis dahje áššis, mas son lea gullanvuložin, buot Vearrohálddahusa ovttadagain juogo suoma- dehe sámegiela. Sápmelaččain dárkkuhuvvo sámi giellalága 3 §:a mielde olmmoš, guhte atná iežas sápmelažžan dainna eavttuin,  ahte 1) son ieš dahje aŋkke okta su váhnemiin dahje ádjáin ja áhkuin lea oahppan sámegiela vuosttaš giellanis, dahje 2) son lea dakkár olbmo maŋisboahtti, gii lea merkejuvvon duottar-, vuovde- dahje guolásteaddjesápmelažžan eanan-, vearroguoddin- dahje heaggačálihangirjjis, dahjege 3) aŋkke okta su váhnemiin lea merkejuvvon dahje livččii sáhttán merkejuvvot jienastanvuoiggalažžan sámi parlameantta dahje sámedikki válggain. Vuoigatvuođalaš persovnnain, geaid beavdegirjegiella lea sámegiella, lea sámi giellalága 5 §:a mielde vástideaddji vuoigatvuohta eiseválddiid olis áššiideaset dikšumis  geavahit beavdegirjegielaset doahttalettiin heivvolaš osiid mielde, mii 4 §:s mearriduvvo sápmelaččaid vuoigatvuođas, geavahit sámegiela.

Láhkanuppastusain ii leat váikkuhus sápmelaččaid gielalaš vuoigatvuođaide sámiid ruovttuguovllus (Davvi-Lappi) Vearrohálddahusa doaibmabáikkiin.

2 Vuoigatvuohta dulkomii sápmelačča áššiid dikšumis Vearrohálddahusa doaibmabáikkis

Jos sápmelaš áššiidis dikšumis olggobealde sámi ruovttuguovllu Vearrohálddahusa doaibmabáikkis (omd. Vearrogoartaáššistis dahje áššistis, mii laktása vearuid bearramii) geavaha sámi giellalága 4 §:a mielde sámegiela, de sus lea sámi giellalága 19 §:a mielde vuoigatvuohta dulkoma oažžumii sámegillii go sámegiel máhtolaš olmmoš váilu.

Vearrodoaimmahat dahje eará doaibmaovttadat ordne ášši gieđahallama várás njálmmálaš dulkoma telefuvnna bokte. Dárbbu mielde ášši gieđahallan maŋiduvvo ja báikki ala sáhttá diŋgojuvvot sámegiela dulka. Vearrohálddahus máksá dulkongoluid.

Davvisámegiela guoski dulkonáššiin váldo ovdasajis oktavuohta Lappi vearrodoaimmahahkii (1.1.2016 rájes Davvi-Suoma vearrodoaimmahat. Vearrohálddahus lea dahkan doaibmanaddinsoahpamuša sámegiela dulkkaiguin  ovddabealde dárkkuhuvvon bálvalusaid buvttadeamis. Gažaldagas leahkki dulkkat leat soahpamušain addán čiegusindoallančatnašumi.

3 Sámegielalaš vearuhusáššegirjjiid gieđahallan ja áššegirjjiid jorgaleapmi

Jos sápmelaš áššáiosolaš eará sajes go sámiid ruovttuguovllus bivdá sámi giellalága 20 §:a mielde oažžut áššegirjjiid, mat laktásit vearroášši gieđahallamii, sámegielalažžan dahje sámi giellalága 4 §:a mielde guođđá iežas vearroášši áššegirjjiid sámegielalažžan, de ášši veahkkeválmmaštallan sáhttá sirdojuvvot Davvi-Suoma vearrodoaimmahaga bargun. 

Jos sápmelaš áššáiosolačča vearroášši gieđahallan gáibida sámi giellalága 20 §:s mearriduvvon suomagielalaš áššegirjji jorgaleami sámegillii dahje dárbbu mielde jorgalusa sámegielas suomagillii, de vearrodoaimmahat dahje eará Vearrohálddahusa ovttadat váldá oktavuođa Davvi-Suoma vearrodoaimmahahkii, mii atná ávvira áššegirjjiid jorgaleamis nu ahte atná dárbbu mielde veahkkin sámegiela gielladoaimmahaga giellajorgaleaddjiid. Vearrohálddahus máksá jorgaleamis šaddan goluid.

4 Sámegielat bálvalusat

Davvi-Suoma Vearrodoaimmahat doaibmá olles riikka ovddas sámegielalaš bálvalusa doarjjaovttadahkan. Sámegielat bálvalusat gávdnojit čujuhusas vero.fi/samegillii.

bajit hoavda Heli Lähteenmäki

njunuš vearroáššedovdi Tero Määttä